Boosheid en Verdriet
Mannen huilen niet en vrouwen worden niet boos. Bij een opstelling kunnen en verdriet en boosheid wèl veilig geuit worden. En soms gaat dat behoorlijk heftig. Vaak blijkt onder verdriet een boosheid te zitten die niet gevoeld kon of mocht worden. Het verdriet werkt dan als een deksel op een stoompan. Het omgekeerde komt ook voor: dat boosheid als deksel fungeert zodat het onderliggende verdriet maar niet gevoeld hoeft te worden.
In onze maatschappij mogen mannen niet huilen en vrouwen niet boos worden. Het omgekeerde is een minder groot taboe. Voor alle duidelijkheid: ‘boosheid’ wordt vaak verward met het verbale of fysieke geweld dat er soms op volgt, maar staat daar in principe los van.
Bij een opstelling komen verdriet en boosheid er soms enorm heftig uit. De meeste representanten schrikken daarvan – en zelf voel ik die maatschappelijke rem ook nog altijd even. Maar hoe zit het met de noodzaak om boosheid of verdriet te uiten?
Boosheid en verdriet in opstellingen
Wat ik regelmatig in opstellingen zie is dat er verdriet onder boosheid zit. De boosheid voorkomt dat we het verdriet, de pijn, de angst of machteloosheid ècht in de ogen durven kijken. Bijvoorbeeld de pijn van het niet gezien of gehoord worden.
De boosheid is dan de secundaire emotie, verdriet de primaire emotie.
Ik zie ook regelmatig dat er boosheid onder verdriet zit. Bijna altijd wordt die boosheid veroorzaakt doordat er over je grenzen gegaan is, je onrecht hebt ervaren of wanneer jouw waarde niet gerespecteerd is. Als kind kon je je daar nog niet tegen teweer stellen omdat je te klein was of omdat je (voor je leven) afhankelijk was van diegene.
Eenmaal volwassen kan het dan nog steeds heel moeilijk zijn om je grenzen aan te geven. Je komt dan in situaties die je niet wilt en je kan je daar verdrietig over voelen. Het gaat vastzitten in overtuiging als ‘dit had niet mogen gebeuren’ ‘de ander heeft mij dit aangedaan’. Maar om je boosheid ècht aan te kijken …
Hier is dan verdriet de secundaire emotie en boosheid de primaire emotie.
Primaire en secundaire emoties
Het ervaren van secundaire emoties lost weinig op als aan de oorzaak, de onderliggende primaire emotie, niets gedaan wordt. Dan gaan secundaire emoties vaak een heel eigen leven leiden.
– Secundair verdriet kan zich uiten in bijvoorbeeld zeuren, slachtoffergedrag, scepsis etc.
– Secundaire boosheid kan zich uiten in bijvoorbeeld kwaadspreken, hard worden, cynisch zijn, etc.
De primaire emotie is een adequate reactie op wat er op dat moment gebeurt. Meestal is dit een intense (2-5 minuten) reactie gevolgd door een ontspanning. Maar wanneer die emotie wordt onderdrukt, niet geuit kan of mag worden, dan zet die spanning zich vast in je lichaam. Dit kan leiden tot (langdurige) stress en fysieke klachten (zie bijvoorbeeld: “Wanneer je lichaam ‘nee’ zegt” of “De tijger ontwaakt” van Gabor Maté).
Wanneer die primaire emoties vaker onderdrukt worden, wordt ook vaker de mogelijkheid afgesloten om welke emotie dan ook te voelen.
Primaire boosheid is een aspect van de vecht reflex en maakt energie vrij om verandering te bewerkstelligen, om de eigen waarde te herstellen. En daarmee is het een heel gezonde reactie.
Primair verdriet vraagt om erkenning, om doorvoeld te worden. De compassie komt dan vanzelf.
Een voorbeeld
In een recente opstelling die ik begeleidde wilde een vrouw de relatie met haar vader onderzoeken.
Het jonge meisje in haar werd niet gezien door haar moeder en ze zocht hulp bij haar vader. Die kon echter niet geven wat ze van haar moeder niet kreeg. Door dit gemis was ze als volwassen vrouw nog altijd boos op haar vader. Pas toen die boosheid geuit was, kon de pijn ervaren worden van niet gezien worden door moeder. Dat was best wel een heftige huilbui. En het verduren van die primaire pijn gaf een enorme opluchting.
Als je meer wilt weten over familieopstellingen of kijk in de agenda wanneer je een opstelling (mee) kan doen in Heiloo, daar kan je je ook aanmelden. Voor coaching of een individuele opstelling kan je het beste even een berichtje sturen.
Deze blog is eerder verschenen als nieuwsbrief op 13 oktober 2023.
Reacties
Reacties kan je achterlaten in het contactformulier met als onderwerp “oktober 2023”
Er zijn nog geen reacties.