Machteloosheid
Er zijn veel omstandigheden buiten en binnen in onszelf waardoor we ons soms machteloos voelen. Het onrecht dat we zien om ons heen of zelf ervaren. En het is lastig om daar mee om te gaan. We gaan heel gauw ‘fixen’, iets doen om er maar zo snel mogelijk vanaf te komen. Terwijl vertragen en verduren de weg naar heling zijn.
Crises op crises
Wanneer je de krant opslaat of naar het journaal kijk, komt de ellende van de wereld in volle kracht op je netvlies. Als ik het verder naar binnen laat komen, voel ik een grote machteloosheid opkomen. Al dat zinloze gemoord in Ukraine en in Gaza. Wie wil dit nu eigenlijk? Mensen willen gewoon in vrede leven en hun kinderen opvoeden.
Dichter bij huis: de enorme polarisatie. De huidige Nederlandse politiek is daar ook een mooi voorbeeld van. Het begint met iemand een “katholieke gluiperd” te noemen, of “racist”. Zo kunnen we toch niet samenleven, zo zonder begrip voor elkaar?
Hoe kunnen we op een menselijke manier omgaan met asielzoekers? Hoe zorgen voor een leefbaar land met voldoende woningen, gezonde natuur (ik vergeet er vast nog een paar)? Ook hier voel ik dat machteloze gevoel weer opkomen.
Nog dichter bij huis: in onze directe relaties met anderen. Bij opstellingen zien we vaak de dynamiek tussen daders en slachtoffers, de gevolgen van pesten, huiselijk geweld of misbruik etc. De slachtoffers die vaak gevangen zitten in hun machteloosheid. En die, bizar genoeg, daardoor vaak ook weer dader worden.
In m’n eigen gezin heb ik de machteloosheid ook gevoeld op heel verschillende manieren. Twee tieners die op de fiets een flinke afstand naar school moeten door druk verkeer. Wat als daar een automobilist…
En later: pubers die de grenzen opzoeken. Het lukte mij niet altijd om er goed mee om te gaan.
Nu weer dat machteloze gevoel om te moeten zien hoe mijn moeder (eind 80) aftakelt.
Machteloosheid
Machteloosheid is één van de moeilijkste emoties om mee om te gaan. Je kunt niets doen aan hetgeen er gebeurt (als je dat wèl kon, dan deed je het wel). Cynisch of wanhopig worden, opgeven, verklaringen zoeken, ontkennen of vluchten (bv in een verslaving), het helpt je niet. En het enige wat je kan doen, is accepteren dat het is zoals het is en dat je er niets aan kan doen. Dus: vertragen en de machteloosheid, de boosheid en het verdriet verduren.
Dalai Lama
De Dalai Lama zegt in ‘The book of Joy’: “Het vermogen om ons leven te accepteren in al zijn pijn, imperfectie en schoonheid stelt ons in staat in vreugde te leven. Acceptatie is het tegenovergestelde van berusting en nederlaag. We kunnen niet slagen door te ontkennen wat bestaat. Acceptatie gaat over het serieus nemen van de realiteit van het leven en over hard werken om te veranderen wat we kunnen veranderen. Het resultaat hangt vaak af van vele factoren waarop we geen invloed hebben. Het is dus onze verantwoordelijkheid om het doel zo goed mogelijk na te streven, maar niet gefixeerd te raken op het (vooropgezette idee van het) resultaat.
Begin in je eigen omgeving en realiseer je dat je niet in je eentje al deze enorme problemen hoeft op te lossen. Doe wat je kunt en je zult versteld staan hoe besmettelijk dat kan zijn. Het kost tijd, maar we leren, we groeien, we worden de mensen die we willen zijn. Het helpt niemand als jij je vreugde opoffert omdat anderen lijden. Geef de wereld je liefde. Je kan je dienstbaarheid, je genezing en ook je vreugde geven. Dat is een geweldig geschenk.”
Coping strategie
Een kind dat machteloos is in een bepaalde situatie past zich aan, het ontwikkelt onbewust een coping strategie. En wanneer die situatie ernstig is of zich vaker herhaalt, kan er zelfs sprake zijn van trauma. Gabor Maté: “Trauma is niet wat er gebeurt maar hoe je ermee omgaat”.
Bij een opstelling draait het thema van de vraagsteller vaak om een coping strategie die nu, in het leven als volwassene, averechts werkt.
De essentie van een coping strategie is om de pijn niet opnieuw te ervaren. Het is een manier om veiligheid te waarborgen en gevaar, waar mogelijk, te vermijden. Bijvoorbeeld door:
- Alles onder controle willen houden,
- Heel veel moeite met het kunnen doorvoelen en uiten van emoties,
- Leven vanuit het hoofd (cognitieve vermijding) en uit verbinding gaan met het lichaam (je wordt een hoofd op pootjes),
- Verzet tegen verandering (=gevaar),
- Een constante staat van hyperalertheid,
- Dissociëren om te ontsnappen aan het hier en nu.
Om tot heling te komen moet je vertragen en de machteloosheid, de pijn en het verdriet, verduren tot het zachter wordt. Accepteren dat ‘het was zoals het was’ terwijl je tegelijkertijd ervaart dat je nu veilig bent. Het kan niet even ‘gefixt’ worden. Wanneer het echt tot op de bodem gevoeld wordt, volgt de opluchting (bij een opstelling is er vaak een diepe zucht) en de heling.
Wat doe ik met mijn machteloosheid?
Ik ben mij zeer bewust van mijn ‘cirkel van invloed’. Om daarbinnen ‘in vreugde te leven’ doe ik mijn best om in het ‘hier en nu’ te zijn, open te zijn, compassie te voelen met anderen, en dankbaar te zijn.
En ik ben hoopvol dat er een oplossing komt voor de grote problemen, misschien duurt dat nog lang en maak ik dat niet meer mee – en dat is ook goed.
Ik ben ook hoopvol omdat ik geloof dat wanneer we allemaal ons kleine stukje doen, het geheel beter wordt, dat kàn toch niet anders?
Tja, en soms heb ik ook een beroerde dag. Met mijn dagelijkse meditatie ben ik in staat deze gevoelens tot rust te brengen, zodat ik met een dieper begrip de werkelijkheid kan zien en er adequaat op kan reageren. En ik in het ‘hier en nu’ kan zijn en de kwetsbaarheid, het ongemak en de angst van het dagelijks leven kan accepteren.
Als je meer wilt weten over familieopstellingen of kijk in de agenda wanneer je een opstelling (mee) kan doen in Alkmaar, daar kan je je ook aanmelden. Voor coaching of een individuele opstelling kan je het beste even een berichtje sturen.
Deze blog is eerder verschenen als nieuwsbrief op 11december 2023.
Reacties
Reacties kan je achterlaten in het contactformulier met als onderwerp “december 2023”
Er zijn nog geen reacties.