Wat zijn Familieopstellingen?
Iedereen maakt deel uit van een familiesysteem waarin gedragspatronen ontstaan. Familieopstellingen helpen om deze onbewuste patronen te herkennen en te doorbreken, waardoor je meer rust en balans ervaart.
Binnen de familie hebben we geleerd hoe we op eigen benen kunnen staan. Toch zijn er soms lastige patronen waar we -tegen beter weten in- aan vasthouden. Je voelde je niet gezien – en nu doe je nog altijd zò je best, je wordt er doodmoe van. Of je moest al jong zorgtaken op je nemen – en nu loopt je nog steeds voor iedereen te zorgen. Of je bent onbewust zo loyaal aan je familiesysteem dat je niet echt je eigen leven leeft, je eigen pad kunt gaan. De spanning die dat oplevert voel je echter wel, met name in je lijf.
In een veilige setting èn met vakkundige begeleiding, onderzoek je via een familieopstellingen de verborgen dynamieken die jouw gedrag en emoties beïnvloeden. De verborgen waarheden achter die patronen. Het ontdekken van die waarheden is soms ontroerend, soms pijnlijk. En altijd bevrijdend. Een leuk stuk daarover stond in mei ’22 in het Noordhollands Dagblad: Ik voel me nu weer echt bevrijd. Of Waarom zijn opstellingen zo populair? uit de Trouw van februari ’20.
Wat voor soort opstellingen zijn er zoal?
Teveel om op te noemen. De belangrijksten waarvoor je bij Helderheid terecht kan, staan hieronder. Dit is echter geen volledige lijst, er zijn nog veel meer mogelijkheden. Het goede nieuws is dat je hier van te voren geen keuze in hoeft te maken. Dat doen we samen.
Familie-opstellingen
Hierbij onderzoek je welke onbewuste dynamieken hebben op het leven en welzijn van de familieleden. Je onderzoekt dus je familiebanden, soms tot meerdere generaties terug. Je kan ook partnerrelaties onderzoeken.
Emotionele blokkades, onbewuste loyaliteit en belemmerende patronen worden zichtbaar gemaakt en eventueel opgelost. Meer hierover in mijn blog van 1 december 2024 of 24 februari 2024.
Trauma-opstellingen
Een kind dat machteloos is in een bepaalde situatie past zich aan, het ontwikkelt onbewust een coping strategie. En wanneer die situatie ernstig is of zich vaker herhaalt, kan er zelfs sprake zijn van trauma. Gabor Maté: “Trauma is niet wat er gebeurt maar hoe je ermee omgaat”.
Stressvolle of traumatische gebeurtenissen hebben vaak een blijvend effect. Ook nadat het gewone leven weer doorgaat. Vaak verdringen we het naar ons onderbewustzijn. Het zet zich vast in je lichaam. We hebben er zelfs spreekwoorden over: “Het ligt mij zwaar op de maag”. Meer hierover in mijn blog van 13 februari 2022 of van 11 december 2023.
Symptoom-opstellingen
Langdurige spanning wordt ‘onthouden’ door het lichaam. En dat kan ziekmakend zijn. Daarmee geeft je lichaam ook signalen af dat er iets aan de hand is. In de aanloop naar een burn-out kan dat bijvoorbeeld migraine of rugpijn zijn. Maar ook het ‘onder controle’ houden van andere spanningen kan onbewust het zelfherstellend vermogen van het lichaam verminderen. Dat kan dan tot allerlei aanhoudende somatisch onbegrepen lichamelijke klachten (SOLK), leiden die niet door de reguliere geneeskunde niet verklaard kunnen worden. Dan worden de symptomen bestreden maar de oorzaak wordt niet aangepakt. Meer hierover in mijn blog van 22 juli 2024.
Facetten-opstellingen
Hierbij onderzoek je de verschillende facetten waaruit je persoonlijkheid is opgebouwd. Denk bijvoorbeeld aan het innerlijk kind, de innerlijke criticus, de dromer, de redder of de saboteur. Meer hierover in mijn blog van 9 september 2021.
Dilemma opstellingen
Soms sta je voor grote keuzes in het leven. Bij deze vorm onderzoek je de verschillende opties en wat die voor je betekenen.
Het gezin van herkomst
Je gezin van herkomst zal in veel gevallen het startpunt zijn voor een opstelling. Dit gezin vormt het fundament van je familiesysteem. Je hebt niet gekozen waar en in welke familie je geboren werd en opgroeide. De normen, waarden en overtuigingen die je daar hebt meegekregen, beïnvloeden je gedrag en keuzes.
Een familieopstelling maakt helder hoe dat werkt. En het geeft je een ander perspectief zodat je bewust andere keuzes kan gaan maken.
Naarmate je ouder wordt zijn er steeds meer systemen waar je deel van uitmaakt en die je beïnvloeden. Denk aan school, studie, geloof, sport, vriendengroep en werk. De geschreven en ongeschreven regels binnen een systeem, de plek die jij inneemt en de rol die daarbij hoort, bepalen onbewust wat je doet en waarom.
Sommige patronen bij jou en helpen je nog steeds vooruit, maar na verloop van tijd merk je soms dat ze je belemmeren. Terwijl je vaak onbewust wil voldoen aan alle verwachtingen van je omgeving, ben je op zoek naar wie jij bent en wat jij wilt.
Een (familie) opstelling, individueel of in een groep, helpt je om helder inzicht te krijgen in welke stappen jij nu wilt zetten en hoe je dat kan doen.
Wanneer is een opstelling zinvol?
Een opstelling helpt vooral bij vragen of thema’s die al langer spelen in je leven. Waar je op de één of andere manier niet veel verder mee komt. Een opstelling dringt door tot de kern. Het laat je dus zien waar je belemmeringen zitten. Waarom je niet altijd de keuzes maakt die je zou willen maken of steeds weer vervalt in een bepaalde emotie of gedrag. Het laat je ook zien hoe de energie weer kan stromen.
Wat levert het op?
Bewustwording.
Als
- je voor een belangrijke beslissing staat of worstelt met een dilemma en daar maar niet uit komt,
- je je afvraagt hoe je anders om kunt gaan met pijn, ziekte of (onverklaarbare) aanhoudende lichamelijke symptomen,
dan kan een opstelling je bewust maken van de thema’s die spelen en het effect daarvan op jou. Je kunt andere keuzes gaan maken.
inzicht
Als
- je je overbelast voelt en toch keer op keer je je eigen grenzen overschrijdt,
- je ervaart dat een bepaalde emotie of gedrag zich maar blijft herhalen en je niet goed begrijpt waarom dat zo is,
- je je heel verantwoordelijk voelt en de lat erg hoog legt, zowel voor jezelf en anderen,
dan kan een opstelling je inzicht geven in hoe jij je verhoudt tot de mensen of aspecten in je omgeving en welke beweging tot gezonde grenzen kan leiden.
acceptatie
Als
- ruzies met je partner volgens een vast patroon verlopen terwijl je dat graag anders wil, maar weet niet hoe,
- het je niet lukt om (opnieuw) een relatie aan te gaan,
dan kan een opstelling je laten zien hoe het innemen van je eigen plek ruimte geeft voor acceptatie, zingeving en groei. Dit verbetert niet alleen de kwaliteit van je eigen leven, maar ook je relaties in het algemeen.
Hoe gaat nu zo’n opstelling?
Aan de hand van de vraag of het thema dat in jouw leven speelt, bepaal je samen met de begeleider welke symptomen, elementen en mensen van invloed zijn. Daarna krijgen ze allemaal concreet een plek in de ruimte. Bij een individuele opstelling worden daarvoor voorwerpen en poppetjes gebruikt, of er worden A4’tjes op de grond gelegd.
Bij een groepsopstelling worden daarvoor andere deelnemers gevraagd als plaatsvervangers (representanten). Je krijgt dan een visueel beeld van wat er speelt. Daarna kijken we naar de onderlinge verhoudingen en wat een helpende verandering of beweging zou kunnen zijn.
Zo ontstaan er verrassende inzichten die een nieuwe kijk geven op de situatie. meer lezen….
Het ervaren en het voelen van een opstelling raakt de ziel en dat geeft een krachtige impuls tot een fundamentele verandering in je denken, voelen en doen.
Wat hebben andere mensen ervaren?
Een mooie beschrijving van de journaliste Roanna van Baren (het hele verhaal staat hier) die haar opstelling elders deed:
Verdriet
Mijn benen trillen. De controle over mijn emoties en gedragingen verdwijnen samen met de tranen uit mijn lijf. Zo’n soort huilen is nieuw voor mij. Ik ken het zachtjes huilen, met zelfmedelijden huilen of boos huilen, maar niet dit alles overnemende verdriet. Drie mensen staan voor mij opgesteld in mijn familieopstelling. Ik kijk naar de representant van mijn vader en voel de stroom tranen toenemen. “Wil je iets aan je vader vragen?” zegt de begeleider. De woorden komen ondanks mezelf uit mijn mond: “Waarom ging je weg? Ik was zo klein en had je nodig. Ik heb je zo gemist.” En opnieuw schreeuwt het verdriet.
De afgelopen zeven jaar ben ik op een queeste geweest om mijn angst voor verlating, afwijzing, de toekomst en het verleden te leren begrijpen. Ik ging ermee naar therapeuten en zieners, volgde meditatie- en zelfcompassie cursussen. Ook las ik psychologische en spirituele boeken en reflecteerde op mijn gedragingen en emoties.
Controle
De drie vrouwen in mijn familieopstelling kijken mij aan. “Jeetje, je bent je hier echt helemaal aan het laten gaan, hè,” hoor ik mijn eigen stem tegen mijzelf zeggen: “moet je je niet een beetje gedeisd houden? Anders komen ze erachter dat er iets mis met je is. En vinden ze je een angsthaas, een huilebalk met emotionele regulatie problemen.” De begeleider ziet dat ik mijn verdriet onder controle probeer te krijgen en zegt: “Laat het maar gaan. Het mag er zijn. Wij zien je verdriet.” En ik geef me weer over aan de tranen.
Het huilen houdt op en er ontstaat ruimte. Ik hoor een fluisterend stemmetje een nieuw verhaal beginnen. “Misschien ben je geen borderliner met melancholische en paniekerige trekjes, maar een normaal mens met een groot gemis.”
Heling
“Wat heeft het gemis nodig?” vraagt de begeleider van de opstelling. “Oneindige liefde,” zeg ik. En zie de liefdevolle blikken van de representanten. Ik vraag een vierde persoon of ze ‘oneindige liefde’ wil representeren in mijn familieopstelling. Ze omhelst mij en het enige wat ik nog voel is warmte en rust. Mijn verdriet wordt gedragen. De representant van mijn vader voelt zich vrijer en ik voel dat ik niks meer van hem nodig heb. “Je bent zelf oneindige liefde,” zegt oneindige liefde en we knuffelen elkaar.
Kijk ook eens bij de reviews van mijn sessies.
Interview met Els van Steijn
Heel mooi is ook het interview van 8 april 2021 met Els van Steijn, auteur van het boek “De fontein, vind je plek”. In de eerste 6 minuten heeft Els al heel helder uitgelegd wat er gebeurd bij een familieopstelling. Ik heb er ademloos naar zitten kijken.
Ze praat in de rest van het interview over de kracht van opstellingen. En waarom die cruciaal zijn om weten wie je bent en waarom je doet wat je doet.
Els laat zich tijdens een opstelling minder leiden door het levensverhaal, en des te meer door wat er tijdens een opstelling gebeurt. ‘‘Ik kijk naar lichaamstaal. Hoe iemand zich gedraagt is onderdeel van het patroon. Het is datzelfde patroon, wat in je dagelijkse leven meespeelt.’’
Een leuk artikel uit de Trouw van 8 februari 2020 over familieopstellingen kan je hier downloaden.
Hoe kan het dat een opstelling zo werkt?
Een opstelling geeft bijna altijd op verbluffend juiste wijze weer hoe de werkelijke verhoudingen en onderliggende patronen in het echte systeem zijn. Het bijzondere is, dat de opgestelde representanten toegang blijken te krijgen tot de gevoelens, gedachten en lichamelijke gewaarwordingen van degene die zij representeren. De informatie komt van hun plek in de opstelling.
Hoe dat kan weten we niet. Ook Bert Hellinger (1925-2019), de grondlegger van de methodiek, heeft altijd gezegd dat hij het niet wist. Wèl wist hij door zijn jarenlange ervaring dat het keer op keer gebeurd.
Over Bert Hellinger en het ontstaan van Familieopstellingen
Geboren in Duitsland, zorgde het geloof van zijn gezin ervoor dat hij niet mee gesleurd werd in het nationaal socialisme. Bert vermeed de vereiste vergaderingen van de Hitler Jugend en nam deel aan een illegale katholieke jeugd organisatie. Zoals velen toen werd hij, slechts zeventien jaar oud, soldaat en ervoer strijd, gevangenschap, verliezen en het leven in een oorlogskamp van de geallieerden in België.
Bert Hellinger was twintig jaar oud toen hij in een katholieke orde trad omdat hij priester wilde worden. Hij werkte zestien jaar in Zuid-Afrika als katholieke zendeling onder de Zoeloes. De Zoeloes maakten indruk op hem, door hun diepe zin voor waarden, de natuurlijke autoriteit van ouders en het respect van kinderen.
Hij leerde veel therapeutische vormen kennen en raakte geïnteresseerd in de groepsdynamiek, de dialoog en individuele menselijke ervaring. Hij liet de religieuze orde achter zich nadat hij erachter was gekomen, dat het priesterschap geen passende uitdrukking meer was van zijn groei.
In Wenen ging hij psychoanalyse studeren en hij ging daarna naar de VS. Hij werkte daar onder andere met Milton Erickson (één van de grondleggers van NLP). Door kennis van psychotherapieën en andere therapeutische vormen te combineren, ontstond er een unieke en fascinerend oplossingsgerichte benadering: de Familieopstelling.
Ben je benieuwd wat een familieopstelling voor jou kan betekenen? Neem contact op voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek of meld je aan voor een van onze groepssessies.